Rodzina patchworkowa inaczej nazywana jest też rodziną zrekonstruowaną, wielorodzinną. O takiej rodzinie możemy mówić, gdy przynajmniej jeden z partnerów rozstał się ze swoim małżonkiem, ma z nim dzieci z zakończonego związku, ale też wszedł już w nową relację z inną osobą. Nierzadko oboje partnerzy mają już za sobą zakończone małżeństwa i dzieci.
Życie w takiej patchworkowej rodzinie nie zawsze jest łatwe – wymaga często poświęceń, kompromisów oraz wzajemnego zrozumienia. Warto jednak pamiętać o kilku istotnych aspektach, które zdecydowanie mogą pomóc nam dobrze w niej funkcjonować.
Można stwierdzić, że rodzina patchworkowa staje się współczesnym modelem rodziny, chociaż nie jest on dominujący. Co to oznacza? W Polsce jest dziś o wiele więcej rozwodników niż jeszcze 10 lat temu (co wyraźnie pokazują wyniki przeprowadzonego w 2022 roku spisu powszechnego). Wiele z tych osób zakończyło kilku, a nawet kilkunastoletnie związki, których owocem było jedno lub więcej dzieci.
Powodów takiego stanu rzeczy jest wiele – niedopasowanie charakterów współmałżonków, rozbieżność celów i pragnień. Na początku małżeńskie życie układa się dobrze, jednak z czasem charaktery i pragnienia małżonków coraz częściej się ze sobą mijają. Aby więc nie tkwić w związku, który nie ma przyszłości, coraz więcej Polek i Polaków decyduje się na rozwód, którego istotną częścią są też dzieci, a dokładniej podział opieki i obowiązków nad nimi. Gdy rozwodnik/rozwódka wchodzi w ponowny związek małżeński z całym bagażem swoich doświadczeń – również dziećmi – z nowym partnerem tworzy tzw. rodzinę patchworkową.
Warto również dodać, że partnerzy wchodzący w nowy związek często decydują się też na posiadanie wspólnych dzieci – wtedy rodzina jeszcze bardziej się powiększa. Nierzadko w takich rodzinach może dochodzić do konfliktów i sytuacji niezrozumienia. Jak żyć w rodzinie patchworkowej, aby uniknąć konfliktów, a jednocześnie, aby każdy z jej członków czuł się w niej dobrze?
Elastyczność w rodzinie patchworkowej, w której przykładowo dziecko na co dzień mieszka z matką i jej partnerem, a następnie w określonym czasie przebywa z ojcem i jego nową partnerką, jest ogromnie ważna. Dla każdego członka rodziny patchworkowej taka sytuacja jest trudnym, ale też istotnym i niezwykle wymagającym elementem budowania oraz podtrzymywania relacji.
Ważne jest określenie na samym początku panujących relacji i układów, wspólne ustalenie zasad, a także ich szanowanie. Wasza sytuacja jest inna od „tradycyjnych” rodzin – musisz liczyć się z tym, że będzie wymagała od Ciebie też uwzględnienia większej liczby interesów oraz oczekiwań innych osób. Elastyczność pomoże Wam jednak spełnić oczekiwania oraz potrzeby każdego jej członka.
Kwestie wychowania dzieci, wspólnego spędzania czasu mogą łączyć, ale niestety też dzielić. Warto, abyście na samym początku Waszego związku omówili wrażliwe kwestie, takie jak zaangażowanie partnera w wychowanie dzieci z poprzedniego związku, wspólne spędzanie czasu, ustalenie sposobu zwracania się dzieci do macochy, ojczyma. To istotne, aby każde z Was czuło się w takim układzie dobrze, a jednocześnie nie zapominało o swoich potrzebach.
Warto też, abyście wspólnie ustalili formę kontaktów, jeśli w ogóle są, z byłym partnerem aktualnego małżonka, które mogą się pojawić np. przy okazji załatwiania różnych kwestii dotyczących wychowania dzieci.
Jest to istotny aspekt, który ma duże znaczenie w powodzeniu relacji Twojej i Twojego partnera – musisz pogodzić się z tym, że Twój partner był w związku, często w wieloletnim związku małżeńskim, że w jego życiu był ktoś obecny. Jeśli od razu zaakceptujesz ten fakt, znacznie łatwiej będzie Ci np. rozwiązywać konflikty, ustalać istotne kwestie w sprawie np. opieki nad dziećmi i po prostu mierzyć się z różnymi trudnościami, mogącymi wystąpić w rodzinie patchworkowej.
I to z poprzednich, jak i obecnie trwającego związku. Każde dziecko to inne potrzeby, inna osobowość i charakter. Niezwykle istotne jest, aby dzieci z poprzednich związków nie czuły negatywnych emocji, czy też wręcz wrogości wobec dzieci z aktualnie trwającego związku. Bardzo często wynika to z obawy dziecka, które zastanawia się, czy pojawienie się na świecie nowego członka rodziny nie zburzy budowanych do tej pory relacji z rodzicem. Jest to naturalna obawa przed odrzuceniem, jednak można ją zminimalizować i nie dać odczuć dziecku, że nie jest już na „pierwszym planie”. Jak to zrobić?
Przede wszystkim, z dziećmi z poprzednich związków należy szczerze porozmawiać – najlepiej, aby zrobili to oboje partnerzy – wyjaśnili, że niedługo dołączy do nich nowy członek rodziny, jednocześnie zapewniając, że kontakty z dzieckiem nie ulegną zmianie. Oczywiste jest, że pojawienie się nowego członka rodziny mocno angażuje oboje rodziców, jednak aby dziecko przygotować na ten moment, nie należy redukować spotkań, ale podtrzymywać wspólne spędzanie czasu.
Gdy dziecko pojawi się na świecie, warto, aby przybrane rodzeństwo w miarę możliwości również miało ze sobą kontakt. Dajcie też dzieciom szansę na uczestniczenie w wielu wydarzeniach rodzinnych oraz integrację z pozostałymi członkami rodziny, jak i rodzeństwem. Warto też podtrzymywać rytuały polegające na spędzaniu czasu partnera z dzieckiem sam na sam.
Jest to szczególnie istotne w relacjach na linii macocha/ojczym─dzieci partnera. Pamiętaj, że dzieci partnera z poprzedniego związku nie są Twoimi dziećmi – naturalnym jest, że możesz mieć do nich inne uczucia niż do własnych dzieci. Nigdy też nie zastąpisz im matki – to zupełnie naturalne. Głębsze uczucia wobec dzieci partnera mogą się pojawić, ale nie muszą. Jeśli ich nie będzie, najważniejsze, aby panowała między Wami wzajemna empatia, szacunek, otwartość oraz zrozumienie. To najlepsze i w większości zupełnie wystarczające podwaliny do uzyskania oraz utrzymania zdrowej relacji.
Musicie być świadomi, że konflikty mogą nastąpić – przede wszystkim na linii dzieci z poprzedniego związku i dzieci z obecnego związku, byli partnerzy, ale nawet Ty i Twój partner, jeśli chodzi o podział czasu spędzanego z dziećmi, czy też uwzględnienie oczekiwań byłych małżonków. Jak rozwiązać rodzinny konflikt?
Przede wszystkim, kierując się otwartością, szczerą chęcią rozmowy i uwzględniając potrzeby każdego członka rodziny. Kluczem jest komunikacja i otwartość na warunki, w jakich funkcjonuje Wasza rodzina. Postawcie na szczerość oraz zrozumienie. Uwzględnijcie sytuację, w jakiej jesteście, ale jednocześnie Ty i Twój partner nie zapominajcie, że jesteście ze sobą i dla siebie – Wasza relacja i relacje między Wami są równie ważne.
Życie w patchworkowej rodzinie nie zawsze usłane jest różami, jednak należy pamiętać, że ma też swoje zalety i rozwija ważne umiejętności, takie jak umiejętność negocjacji, kompromisów, empatii, otwartości, tolerancji i zrozumienia, które przydadzą się w kolejnych latach życia – zarówno dzieci, jak i rodziców. Patchwork to narzuta, która została uszyta z różnych kawałków tkanin i tak jak w przypadku narzuty, tak i w życiu – każdy z tych kawałków jest jedyny i niepowtarzalny. Warto o tym pamiętać, aby tworzyć szczęśliwą i spełnioną rodzinę patchworkową.
Zdj. główne: Tyler Nix/unsplash.com
